THIÊN
77 : CỬU CUNG BÁT PHONG
Dựa
theo phương vị của cửu cung, mỗi năm Thái
nhất thường từ tiết đông chí ở
tại cung Hiệp trật 46 ngày (đông chí, tiểu hàn,
đại hàn), qua ngày hôm sau ngày thứ 47, nó di hành sang
cung Thiên lưu 46 ngày (lập xuân, vũ thủy, kinh
trập), qua ngày hôm sau, nó di hành sang cung Thượng môn
46 ngày (xuân phân, thanh minh, cốc vũ), qua ngày hôm sau, nó
di hành sang cung Âm lạc 45 ngày (lập hạ, tiểu măn,
mang chủng), qua ngày hôm sau, nó di hành sang cung Thiên cung 46 ngày
(hạ chí, tiểu thử, đại thử), qua ngày hôm
sau, nó di hành sang cung Huyền ủy 46 ngày (thu phân, hàn
lộ, sương gián), qua ngày hôm sau, nó di hành sang cung Tân
lạc 45 ngày (lập đông, tiểu tuyết, đại
tuyết), Như vậy, sáng ngày hôm sau, nó lại trở
lại cung Hiệp trập đúng vào ngày đông chí[1].
Thái
nhất du hành mỗi ngày, lấy ngày đông chí để
ở vào cung Hiệp trập từ đó tính rơ nơi mà
mỗi ngày nó đến, đó là từ số Nhất
(vị trí của quẻ Khảm) rồi đi giáp hết
9 ngày, để rồi cuối cùng quay trở về
với số nhất, Cứ như thế mà chuyển
vận không ngừng nghỉ, chấm dứt rồi
lại bắt đầu[2].
Ngày
mà Thái nhất du hành sang 1 cung khác, Thiên phải ứng
theo để xuất hiện mưa và gió, nếu chính ngày
đó mà mưa thuận gió ḥa th́ đó hiện tượng
cát lành, năm trúng mùa, dân an lạc và ít bệnh[3].
Nếu mưa gió xảy ra trước ngày du hành th́ năm
đó sẽ nhiều hạn hán[4]. Ngày mà Thái nhất
ở tại tiết đông chí, nếu có ǵ biến hóa,
hiện tượng đó ứng với vai tṛ và trách
nhiệm của quân[5]. Ngày mà Thái nhất ở tại
tiết xuân phân, nếu có ǵ biến hóa, hiện tượng
đó ứng với trách nhiệm của tướng[6].
Ngày mà Thái nhất ở tại tiết Trung cung, nếu có
ǵ biến hóa, hiện tượng đó ứng với
quan lại[7]. Ngày mà Thái nhất ở tại tiết thu
phân, nếu có ǵ biến hóa, hiện tượng đó
ứng với trách nhiệm của tướng quân[8]. Ngày
mà Thái nhất ở tại tiết hạ chí, nếu có ǵ
biến hóa, hiện tượng đó ứng với trách
nhiệm của bách tính[9]. Điều gọi là biến hóa,
ư nói ngày mà Thái nhất di hành sang 1 trong ngũ cung,
xảy ra những gió táp, mưa sa làm gẫy đổ cây
cối, lá, cát bay đá chạy[10]. Căn cứ vào
những hiện tượng trên, ta theo dơi phương
vị của Thái nhất ở cung nào để suy đoán
t́nh trạng bệnh nặng hay nhẹ[11]. Ta dựa vào cái
hướng mà gió thổi đến để làm căn
cứ mà suy đoán[12]. Nếu gió từ nơi mà Thái
nhất đang ở thổi đến đó là thực
phong, chủ về sinh trưởng, nuôi dưỡng
vạn vật[13]. Nếu gió từ nơi nghịch lại
với bộ vị mà Thái nhất đang ở đó
gọi là hư phong, gió này làm thương, làm hại
đến con người, nó chủ về tàn sát, chủ
về tai hại[14]. Con người nên chú ư đến
loại hư phong này để tránh những tai họa
bệnh tật[15]. Bậc thánh nhân mỗi ngày phải chú
trọng đến việc tránh né hư tà tặc phong như
đang tránh né tên bay đá chạy, nhờ đó mà tà khí
không làm hại được họ, Ư nghĩa đạo
dưỡng sinh là ở chỗ đó”[16].
V́
thế khi Thái nhất di chuyển để đi vào đứng
giữa nơi Trung cung, nó sẽ từ đó đứng
giữa để làm nơi triều hội cho bát phong,
nhằm bộc lộ được điềm cát
hung[17]. Phong từ phương nam đến, được
gọi tên là Đại nhược phong, khi nó làm thương
tổn đến con người, bên trong nó sẽ
nhập vào để ở tại Tâm, bên ngoài nó sẽ lưu
lại nơi mạch, khí của nó chủ về Nhiệt
bệnh[18] Phong từ phương tây nam đến,
được gọi tên là Mưu phong, khi nó làm thương
đến con người, bên trong nó sẽ nhập vào
để ở tại Tỳ, bên ngoài nó sẽ lưu
lại nơi cơ nhục, khí của nó chủ về
bệnh suy nhược[19]. Phong từ phương tây đến,
được gọi tên là Cương phong, khi nó làm thương
đến con người, bên trong nó sẽ nhập vào
để ở tại Phế, bên ngoài nó sẽ lưu
lại nơi b́ phu, khí của nó chủ về Táo
bệnh[20]. Phong từ phương tây bắc đến,
được gọi tên là Chiết phong, khi nó làm thương
đến con người, bên trong nó sẽ nhập vào
để ở tại Tiểu trường, bên ngoài nó
sẽ lưu lại để ở tại thủ Thái dương
mạch, khi mạch tuyệt đó là tà khí đă tràn
ngập, khi nào mạch bị bế, đó là mạch
bị kết lại, bất thông, có thể chết 1 cách
th́nh ĺnh[21]. Phong từ phương bắc đến,
được gọi tên là Đại cương phong,
khi nó làm thương đến con người, bên trong nó
sẽ nhập vào để ở tại Thận, bên ngoài
nó sẽ lưu lại để ở tại cốt và
hai đường lữ cân của vai và lưng, khí
của nó chủ về bệnh Hàn[22]. Phong từ phương
đông bắc đến, được gọi tên là
Hung phong, khi nó làm thương đến con người, bên
trong nó sẽ nhập vào để ở tại Đại
trường, bên ngoài nó sẽ lưu lại nơi xương
sườn dưới nách và những bộ vị
thuộc quan tiết của thượng chi[23]. Phong từ
phương đông đến, được gọi tên
là Anh nhi phong, khi nó làm thương đến con người,
bên trong nó sẽ nhập vào để ở tại Can, bên
ngoài nó sẽ lưu lại nơi cân hệ, khí của nó
chủ về bệnh thân thấp[24]. Phong từ phương
đông nam đến, được gọi tên là Nhược
phong, khi nó làm thương đến con người, bên
trong nó sẽ nhập vào để ở tạiVị, bên
ngoài nó sẽ lưu lại nơi cơ nhục, khí
của nó chủ về bệnh tay chân nặng nề[25].
Trên đây là nói về bát phong, tất cả đều
đến từ phương hư khí, v́ thế nó
mới gây bệnh được nơi con người[26].
Nếu người bị hư nhược, gặp hư
niên, rồi lại gặp hư phong, cả 3 loại hư
này đều tấn công, chúng sẽ gây ra bạo
bệnh và chết 1 cách nhanh chóng bất ngờ[27].
Nếu bệnh chỉ do lưỡng thực mà chỉ có
1 hư, do đó khi nào bị trúng mưa, hoặc bị sương
gió ngoài trời th́ sẽ thành chứng hàn nhiệt[28].
Khi nào ở vào nơi nhiều mưa mà ẩm thấp,
bị bệnh sẽ dễ thành chứng tê liệt[29]. Cho
nên bậc thánh nhân tránh phong như tránh những mũi tên,
những viên đá vậy[30]. Khi nào bị cả tam hư
mà c̣n bị trúng bởi phong tà, dễ bị té nhào
xuống đất và bán thân bất toại”[31].
九宮八風篇第七十七
立秋二秋分七立冬六夏至九招搖中央冬至一立夏四春分三立春八
太乙常以冬至之日,居叶蟄之宮四十六日,明日居天留四十六日,明日居倉門四十六日,明日居陰洛四十五日,明日居天宮四十六日,明日居元委四十六日,明日居倉果四十六日,明日居新洛四十五日,明日復居叶蟄之宮,日冬至矣。太乙日遊,以冬至之日,居叶蟄之宮,數所在日,從一處至九日,復反於一,常如是無已,終而復始。太乙移日,天必應之以風雨,以其日風雨則吉,歲美民安少病矣。先之則多雨,後之則多汗。太乙在冬至之日有變,占在君;太乙在春分之日有變,占在相;太乙在中宮之日有變,占在吏;太乙在秋分之日有變,占在將;太乙在夏至之日有變,占在百姓。所謂有變者,太乙居五宮之日,疾風折樹木,揚沙石。各以其所主占貴賤,因視風所從來而占之。風從其所居之鄉來為實風,主生長養萬物;從其衝後來為虛風,傷人者也,主殺主害者。謹候虛風而避之,故聖人日避虛邪之道,如避矢石然,邪弗能害,此之謂也。
是故太乙徙立於中宮,乃朝八風以占吉凶也。風從南方來,名曰大弱風,其傷人也,內舍於心,外在於脈,氣主熱;風從西南方來,名曰謀風,其傷人也,內舍於脾,外在於肌,其氣主為弱;風從西方來,名曰剛風,其傷人也,內舍於肺,外在於皮膚,其氣主為燥;風從西北方來,名曰折風,其傷人也,內舍於小腸,外在於手太陽脈,脈絕則溢,脈閉則結不通善暴死;風從北方來,名曰大剛風,其傷人也,內舍於腎,外在於骨與肩背之膂筋,其氣主為寒也;風從東北方來,名曰凶風,其傷人也,內舍於大腸,外在於兩脇腋骨,下及肢節;風從東方來,名曰嬰兒風,其傷人也,內舍於肝,外在於筋紐,其氣主為身濕;風從東南方來,名曰弱風,其傷人也,內舍於胃,外在肌肉,其氣主體重。此八風皆從其虛之鄉來,乃能病人。三虛相搏則為暴病卒死;兩實一虛,病則為淋露寒熱;犯其雨濕之地則為痿。故聖人避風,如避矢石焉。其有三虛而偏中於邪風,則為擊仆偏枯矣。