Y học cổ truyền với chứng vô sinh ở nữ giới
Khi phụ
nữ ở tuổi sinh đẻ, nếu người
bạn đời của họ có chức năng sinh
sản b́nh thường, cùng có sự đồng t́nh
quyết tâm, sau 2 năm chung sống và không dùng bất
cứ một biện pháp tránh thai nào, mà không thể có
thai th́ được gọi là vô sinh nguyên phát. Nguyên nhân
vô sinh phần lớn thuộc nữ giới (khoảng
85%).
Ngoài những nguyên nhân do tiên thiên bất túc, dị
tật, nh́n chung, phụ nữ không có con là do kinh
nguyệt không đều, không tốt, do các sang chấn
về tâm lư (stress), do môi trường sống và điều
kiện sinh hoạt làm mất cân bằng khí - huyết, âm
- dương.
Ngày nay, do học tập, công tác, nhiều chị em xây
dựng gia đ́nh muộn và có kế hoạch sinh con sau
tuổi 30. Trước đó, một số chị em đă
dùng thuốc tránh thai bằng đường uống
hoặc tiêm, gây mất cân bằng giữa thận âm và
thận dương và gây hư tổn mạch xung, nhâm
dẫn tới vô sinh. Theo chúng tôi, ngoài những nguyên nhân
bất khả kháng như dị tật phần phụ
(tử cung dị thường, nhi dạng, u xơ tử
cung lớn...), viêm xơ ống dẫn trứng do lao...,
YHCT có thể điều trị hoặc hỗ trợ
một số dạng vô sinh sau: vô sinh do thận dương
hư, tỳ dương hư, đàm trệ; thận âm hư,
can khí sơ tiết bất điều và khí huyết lưỡng
hư cùng huyết ứ.
Người bị thận dương hư, tỳ khí hư
kèm theo đàm trệ biểu hiện: vô sinh, kinh nguyệt
chậm kỳ, lượng máu kinh ít, màu sắc nhạt,
loăng kiêm huyết khối sẫm màu; khí hư (đới
hạ) trắng, loăng, nước tiểu trong. Sắc da
xanh nhợt, nặng th́ vàng nhạt; hay đau mỏi lưng,
đau bụng dưới; thường sợ lạnh, chân
tay lạnh, nặng th́ lưng lạnh, ăn kém, mệt
mỏi, ngủ nhiều, nếu có đàm trệ th́ người
bệnh cảm thấy nặng đầu, ḿnh; đại
tiện phân nát. Chất lưỡi nhợt, có vết
hằn răng quanh lưỡi; mạch trầm tŕ, nhu,
tế hoặc đới hoạt.
Nguyên nhân có thể bẩm tố cha mẹ sinh ra đă
yếu, hoặc do ăn nhiều các thức sống
lạnh, điều kiện ăn ở sinh hoạt
lạnh ẩm kéo dài. Đặc biệt một nghiên cứu
của bác sĩ Shulan Tang Shizhen (Anh) (2002) nêu lên vô sinh do
bệnh nhân dùng thuốc tránh thai trong nhiều năm. Tác
giả cho rằng các thuốc này có thể ức chế
sự phát triển của thận khí và làm cho thận dương
hư, dẫn đến tử cung bị lạnh, không
thụ thai được.
Có thể điều trị bằng các loại thuốc có
tác dụng ôn bổ thận, tỳ, hóa đàm, làm ấm
tử cung giúp cho việc thụ thai dễ dàng hơn như
sau: Đẳng sâm, đỗ trọng, tục đoạn,
phục linh, bạch truật, trần b́, hương
phụ, hoàng kỳ, đương quy, bạch thược,
a giao, ngải diệp, ngô thù, tiều hồi, quế chi...
các bài thuốc thường dùng như thận khí hoàn,
kim quỹ thận khí, khai uất nhị trần thang... Và
tất nhiên để có được sự hướng
dẫn cụ thể cách điều trị, dùng thuốc
cho hợp lư nên t́m đến bác sĩ chuyên khoa.
Người bị thận âm hư thường có các
triệu chứng như: vô sinh, kinh chậm kỳ, sắc
kinh đỏ, lượng ít. Người gầy khô,
buổi chiều thường hâm hấp khó chịu, g̣ má
đỏ, ra mồ hôi trộm, vú teo nhẽo, nước
tiểu vàng, đại tiện táo bón. Chất lưỡi
đỏ, rêu lưỡi ít, vàng, mạch tế sác.
Muốn thụ thai được, cần phải bổ
can thận để dưỡng tinh huyết. Bài thuốc
thường dùng là bát vị quy thược...
Những người bị can khí uất kết, can
hỏa vượng: ngoài rối loạn kinh nguyệt như
trên, c̣n thường tỏ ra bực dọc khó chịu,
dễ cáu gắt, miệng đắng, mắt hoa, ngực
sườn tức, mạch huyền. Phương pháp điều
trị là: dưỡng huyết ḥa can. Thời kỳ đầu
thường dùng bài tiêu dao tán gia vị. Khi can được
giải uất, can khí sơ tiết điều đạt
th́ chuyển sang củng cố bằng bài tứ vật
thang, quy tỳ thang...
Ở những người quá béo, đàm thấp trệ,
không thể có thai, mặc dù đă kiểm tra tử cung,
ṿi trứng tốt, cần điều trị bằng bài
khai uất nhị trần thang để đàm thấp
được giải trừ mới có thể thụ thai
được. Bệnh vô sinh cũng thường xảy
ra ở người khí huyết hư kiêm huyết ứ.
Triệu chứng của bệnh này là: kinh nguyệt
chậm kỳ, đau bụng trước khi thấy kinh, lượng
kinh ít, sắc sẫm, kém tươi, người gầy
yếu, mệt mỏi, sắc mặt xanh, ăn ngủ kém.
Điều trị cần bổ dưỡng khí huyết tùy
theo t́nh trạng cụ thể.
Ngoài các dạng bệnh lư, để chuẩn bị điều
kiện cho việc thụ thai tốt và cho ra đời
những đứa con khỏe mạnh, người mẹ
tương lai nhất thiết phải được
điều ḥa kinh nguyệt tốt. Trước kỳ kinh
cần dưỡng huyết, ôn dương, ḥa can và tăng
cường lưu thông huyết, tránh huyết ứ, trong
kỳ kinh, cần điều ḥa khí huyết, dưỡng
âm và hoạt huyết khứ ứ; giữa kỳ kinh,
trong giai đoạn rụng trứng, cần bổ âm và ôn
thận dương để thúc đẩy sự
rụng trứng.
Ngày nay, khoa học phát triển, có thể giúp đỡ
thụ thai trong ống nghiệm. Tuy nhiên, đó là yếu
tố hỗ trợ bên ngoài, do vậy không ít trường
hợp không thành công. Theo chúng tôi, để đảm
bảo tỷ lệ thành công cao, người phụ
nữ cần được chuẩn bị yếu tố
bên trong đầy đủ. Việc chuẩn bị này là
một trong những lợi thế mà y học cổ
truyền có thể mang lại.
TS. Lê Lương Đống-Bệnh viện y học
cổ truyền Hà Nội