Cây ṿi voi
ở Việt Nam được xác định tên khoa
học là Heliotropium indicum L. hoặc Heliotropium anisophyllum P de
B. Họ ṿi voi. Cách đây 19 năm, năm 1985, Bộ Y
tế đă có công văn thông báo cho Sở Y tế các
tỉnh thành về độc tính của cây ṿi voi:“Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO); Từ năm 1969, các nhà khoa học đă phát hiện trong một số loài Heliotropium như Heliotropium lasiocarpum Fish et Mey có một số alkaloid độc tính cao với gan, gây hủy hoại tổ chức gan, đau bụng, tiêu chảy, xuất huyết lan tỏa và có thể gây ung thư. Độc tính này không xuất hiện ngay sau khi dùng thuốc mà kéo dài âm ỉ, khó phát hiện. Do đó không nên dùng cây ṿi voi làm thuốc”.
Trên thế giới, nhiều nước có nhiều cây ṿi voi mọc hoang cùng chi Heliotropium nhưng lại có nhiều loài. Cây ṿi voi ở Việt Nam chưa ai nghiên cứu xác định độc tố nói trên. V́ vậy tốt nhất ta không dùng cây ṿi voi làm thuốc uống và thận trọng khi dùng cây ṿi voi làm thuốc đắp chữa các bệnh ngoài da như: nhọt giai đoạn chưa có mủ, viêm tấy, tụ huyết, sưng khớp.
Mặt khác, ở nước ta từ năm 1965-1990, ngành y tế đă phát động phong trào sử dụng thuốc Nam, châm cứu chữa 7 bệnh chứng thông thường ở tuyến y tế cơ sở; Xuất bản sách hướng dẫn dùng thuốc, trong đó có cây ṿi voi làm thuốc chữa phong thấp, đinh nhọt độc như:
- “Thuốc Nam châm cứu” phần dược, Viện Đông y biên soạn 1967, có đề cập đến cây ṿi voi ở trang 68.
- “Hướng dẫn thuốc Nam châm cứu” Bộ Y tế in năm 1977, có đề cập đến vị ṿi voi ở trang 125.
- “Hướng dẫn trồng và sử dụng thuốc Nam châm cứu” Vụ Dược chính in năm 1983, có đề cập đến cây ṿi voi ở trang 218 và 234. Số lượng in 3 cuốn sách trên hàng mấy chục ngàn bản, được cấp phát đến y tế tuyến xă cả nước.
Sau năm 1985, tuy Bộ Y tế đă có thông báo nhưng nhiều tác giả chưa quan tâm đến cây ṿi voi có độc nên vẫn tiếp tục viết sách, báo phổ biến các bài thuốc uống chữa phong thấp mụn nhọt có cây ṿi voi.
V́ vậy chúng tôi xin đề nghị: Những ai có trong tay các sách báo viết về cây ṿi voi, bài thuốc uống có vị ṿi voi xin sửa lại ngay là: Có độc không dùng làm thuốc uống và mách cho bạn bè cùng sửa để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. Cây ṿi voi c̣n có tên là Thiên giới thảo, Đại vĩ đao, Cẩu vĩ trùng; V́ vậy nếu bạn có tài liệu nào đề cập đến vị thuốc uống có tên này cũng cần sửa để đảm bảo an toàn.
C̣n việc chế biến cây ṿi voi bằng cách sao vàng hạ thổ, đất sẽ hút độc đi! Đó là ư tưởng cần được nghiên cứu thử nghiệm một cách khoa học, trước tiên là trên súc vật thí nghiệm. Xin chớ đem bản thân ḿnh hoặc người bệnh ra thử nghiệm.