BÁCH BỘ

( STEMONA TUBEROSA LOUR )

Tên cây : Bách bộ, dây ba mươi, sam síp lạc (Tày), bẳn sam síp (Thái), pê chầu chàng (H`mông), hơ linh (K`ho), dây đẹt ác, mùi sấy dòi (Dao).
Mô tả : Dây leo thân cỏ, sống nhiều năm, có thể dài tới 5 - 6m. Rễ củ, nhiều nạc. Lá mọc đối hay so le, phiến lá hình tim, gân chính hình cung, nhiều gân ngang nhỏ. Hoa mọc ở kẽ lá, màu
vàng lục, mặt trong đỏ tía, có mùi hôi. Quả nang, nhiều hạt.
Phân bố : Cây mọc hoang ở miền núi.
Bộ phận dùng : Rễ củ. Thu hoạch quanh năm, tốt nhất vào mùa thu, rửa sạch, cắt bỏ hai đầu, đem đồ vừa chín hay nhúng nước sôi. Loại nhỏ để nguyên, loại t bổ dọc đôi, phơi nắng hay sấy ở nhiệt độ 50o - 60o đến khô.

Thành phần hóa học : Rễ chứa các alcaloid stemonin, tuberstemonin, isotuberostemonin, stemonidin, sinostemonin; glucid 2,3%; lipid 0,83%; protid 9,0%; acid hữu cơ (citric, formic, malic, succinic ...).
Công dụng : Tác dụng kháng khuẩn, long đờm. Chữa ho, giun đũa, giun kim. Ngày 4 - 12g, dạng thuốc sắc, cao, bột, viên. Uống liền 4 - 6 ngày. Dùng ngoài sắc lấy nước rửa hoặc nấu cao bôi chữa lở ghẻ. Còn có tác dụng diệt côn trùng, bọ gậy, chấy rận.