BA ĐẬU

( CROTON   TIGLIUM )

Tên cây : Ba đậu, ba đậu tàu, mạy vát (Tày), mằn để, pụt tau (Dao).
Mô tả : Cây nhỡ, phân cành nhiều; cao 3 - 6m. Lá mọc so le, mép khía răng; lá non màu hồng tím. Cụm hoa hình chùm mọc ở đầu cành; hoa đực ở trên, hoa cái ở dưới. Quả nang màu vàng nhạt. Hạt nhỏ, có vỏ cứng màu vàng nâu.
Phân bố : Cây mọc hoang ở đồi, rừng ẩm, bờ nương rẫy ở miền núi.
Bộ phận dùng : Hạt. Hái quả chín vào tháng 8 - 9, nhưng chưa nứt các mảnh vỏ, phơi khô, đập lấy hạt, phơi lại lần nữa. Có thể để nguyên quả, khi dùng mới đập lấy hạt.
Thành phần hóa học : Hạt : Dầu béo 30 - 50%, gồm stearin, palmitin, glycerid crotonic và tiglic; protein 18%, glucosid crotonosid; nhựa là polyeste của crotonol, phorbol; acid amin (arginin, lysin); alcaloid; men lypasa.
Công dụng : Chữa đầy bụng, không tiêu, táo bón, đau bụng, phù thũng, khó thở, ho nhiều. Ngày 0,01 - 0,05g ba đậu sương (hạt nghiền nát, ép bỏ dầu, sao vàng), làm viên hoặc chế cao. Thuốc độc, phụ nữ có thai không được dùng. Chữa ngộ độc ba đậu : Uống nước hoàng liên, nước đậu đũa.