CHÚT CHÍT
( CHENOPODIUM AMBROSIOIDES )
Tên cây : Chút
chít, lưỡi bò, dương đề, thổ địa hoàng, phắc cát ngàn (Thái), mác
sây (Tày).
Mô tả :
Cây cỏ, cao 30 - 50cm. Rễ mập, màu nâu. Thân có khía dọc. Lá mọc so
le, mép uốn lượn, Lá gốc to và rộng, cuống dài. Lá giữa và lá ngọn
hẹp, gần như không cuống. Hoa màu vàng lục mọc thành xim ở ngọn cành.
Quả nhỏ, nhọn đầu, có 3 cạnh bao bọc bởi 3 lá dài, dày.
Phân bố :
Cây mọc hoang trên những thửa ruộng bỏ không, bãi
sông.
Bộ phận dùng :
Rễ và lá. Rễ thu hoạch quanh năm, tốt nhất vào
mùa thu đông, rửa sạch, cắt bỏ rễ con, thái mỏng, phơi hoặc sấy khô.
Lá thu hái vào mùa xuân, hạ, dùng ngoài để tươi, dùng trong phơi
khô.
Thành phần
hóa học : Rễ và
lá có anthraglucosid 3,0 - 3,4% trong đó ở dạng tự do 0,47% và dạng kết
hợp 2,54%; tanin, nhựa.
Công dụng : Chữa
táo bón. Ngày 1 - 3g rễ sắc hoặc tán bột uống. Liều 4 - 10g dùng làm
thuốc tẩy. Dùng ngoài chữa ứ huyết sưng đau, trứng cá, hắc lào, lở
ngứa, chốc đầu, âm hộ ngứa : Dùng rễ hoặc lá tươi giã nát hòa với
giấm hoặc ngâm rượu, bôi.