CỦ MÀI

(DIOSCOREA  PERSIMILIS )

Tên cây : Củ mài, khoai mài, sơn dược, mán địn (Thái), mằn chèn (Tày), gờ lờn (K`dong), hìa dòi (Dao).

Mô tả : Dây leo, nhẵn. Rễ củ đơn độc hoặc đôi một, to và hơi dẹt, tròn đầu giống như quả bầu, mọc ăn sâu trong đất. Thân thường mang củ ngắn ở kẽ lá

gọi là đái mài (thiên hoài). Lá mọc so le hay mọc đối, hình tim. Hoa nhỏ màu vàng mọc thành chùm ở kẽ lá. Quả có 3 cánh.

Phân bố : Cây mọc hoang ở rừng núi và được trồng để lấy củ.

Bộ phận dùng : Rễ củ. Thu hái vào mùa hạ, thu khi cây tàn lụi, rửa sạch, gọt vỏ, ngâm nước phèn chua 2 - 4 giờ cho bớt nhớt, xông diêm sinh 48 giờ, phơi khô.

Thành phần hóa học : Rễ củ chứa glucid 63,25%, protid 6,75%, lipid 0,45%, chất nhầy 2,0 - 2,8%; dioscin, sapotoxin, allantoin, dioscorin và acid amin.

Công dụng : Bổ, hạ nhiệt. Chữa ăn kém tiêu, gầy yếu, viêm ruột mạn, ỉa chảy và lỵ mạn tính, mồ hôi trộm, di tinh, khí hư, đái đường, đau lưng, đi tiểu luôn, hoa mắt, chóng mặt, hư lao. Ngày 10 - 25g, dạng thuốc sắc hay thuốc bột. Ðắp ngoài trị mụn nhọt.