LIÊN
TÂM
(
NELUMBO NUCIFERA GAERTN )
Mô
tả cây : Sen là một cây mọc ở dưới nước, thân rể hình
trụ mọc ở trong bùn thường gội là ngó sen hay ngẫu tiết,
ăn được, lá ( liên diệp) mọc lên khỏi mặt nước, cuống
lá dài, có gai nhỏ, phiến lá hình khiên, to, đường kính
60-70cm có gân tỏa tròn. Hoa to màu trắng hay đỏ hồng, đều lưỡng
tính. đài 3-5, màu lục. Tràng gồm rất mhiều cánh màu hồng
hay trắng một phần, những cánh ngoài còn có màu lục như lá
đài. Nhị nhiều, bao phấn hai ô, nức theo một kẽ dọc. Trung
đới mọc dài ra thành một phần hình màu trắng thường gội
là gạo sen dùng để ướp chè. Nhiều lá noãn rời nhau
đựng trong một đế hoa loe ra thành hình nón ngược gội là gương
sen hay liên phòng. Mỗi lá noãn có 1-2 tiểu noãn. Quả (thường
gội là hạt sen) chứa một hạt ( liên nhục ) không nội nhũ.
Hai lá mầm dầy. Chòi mầm ( liên tâm) gồm 4 lá non gập vào
phía trong.
Thành
phần hoá học : Trong liên tâm có asparagin và một ít ancaloit chừng
0,06% nelumbin là một chất màu trắng có vị đắng, thể đặc cứng
dòn ở độ 40-50 độ C, trên 65 độ C là một chất sền sệt,
dễ tan trong rượu, trong clorofoc, ête etylic, axeton, axit loãng và
cồn amylic, nhưng gần như không tan trong ête dầu hoả, cho kết
tủa với các thuốc thử ancaloit. Theo dược tài học trong liên
tâm có 0,4% liensinin. Liên tâm cũng chứa nhiều ancaloit.
Liensinin, izoliensinin, neferin, lotusin, metylcoripalin, nuxiferin,
pronuxiferin, demetylcoclaurin.
Tính
vị, tác dụng : Theo tài liệu cổ tâm sen vị đắng, tính hàn. Có tác
dụng thanh tâm khử nhiệt, dùng chữa tâm phiền, thổ huyết.
Công
dụng : Dùng chữa tim hồi hợp, mất ngủ, di mộng tinh. Ngày
uống 4-10g tâm sen khô dưới dạng thuốc sắc hay thuốc pha, có
thể thêm đương cho dể uống.