MỘC HƯƠNG

( SAUSSUREA  LAPPA C. B. CLARKE )

Mô tả cây : Cây thảo, sống lâu năm, rễ mập. Thân hình trụ rỗng, cao 1,5-2m. vỏ ngoài màu nâu nhạt. Lá mọc so le, phiến chia thuỳ không đều ở phía cuống, dài 12-30cm, rộng 6-15cm, mép khía răng, có lông ở cả hai mặt nhất là ở mặt dưới, cuống dài 20-30cm. Các lá trên thân nhỏ dần và cuống cũng ngắn dần, lá trên ngọn hầu như không cuống, hầu như ôm lấy thân. Cụm hoa hình đầu, màu lam tím. Quả bế hơi dẹt, màu nâu nhạt lẫn những đớm màu tím.

Thành phần hoá học : Trong củ có costus lactone, dihypro- costus lactone, saussurea lactone, costunolide và dihydrocos- tunolide.

Tính vị, tác dụng : Mộc hương có vị cay, đắng, tính ấm, có tác dụng hành khí chỉ thống, kiện tỳ tiêu tích, nói chung nó có tác dụng làm tan ứ trệ, hoà tỳ vị, đuổi phong tà, tả khí hoả, phát hãn, giải cơ biểu. như thổ mộc hương. Còn có tác dụng lý khí, dùng để hành khí giảm đau, kiện tỳ, chỉ tả. Loại nướng có tác dụng hoà hoãn hành khí, trợ sức cho đại trường, chỉ tả lỵ.

Công dụng : Thường dùng trị mọi chứng đau, trúng khí độc bất tỉnh, tiểu tiện bế tắc, đau bụng, khó tiêu, trướng đầy, gây trung tiện, ngừng nôn mữa, tiết tả di lỵ. Liều dùng 0,5-1g nhai nuốt hoặc mài với nước nống. Có khi dùng đến 3-6g sắc hoặc tán bột uống.