( ARETIUM LAPPA )
Mô tả cây : Ngưu
bàng là một loại cây sống hàng năm hay hai năm, cao chừng
1m-1,5m. phía trên phân nhiều cành. lá mọc thành hoa thị ở
gốc và mọc so le ở trên thân. lá to rộng, hình tím,
đường 40-50cm, cuống lá dài, mặt dưới lá mang nhiều lông
trắng. cụm hoa hình đầu, mọc ở đầu cành, đường kính
2-4cm. cánh hoa màu hơi tím. quả bế, màu xám nâu, hơi cong.
màu hoa tháng 6-7.
Thành
phần hoá học : Quả và lá chứa
một chất đắng là aretiosid khi thuỷ phân cho glucose và
aretigenin còn có lappaol A.B. rể chứa chủ yếu là inulin (45%).
Rể tươi chứa tinh dầu, con có ta nin, acid stearic, một carbur
hydrogen và một phytosterol. Không có glucosid, alcaloid và hoạt chất
đắng trong rể.
Tính
vị, tác dụng : Quả có vị cay,
đắng, tính hàn, có tác dụng trừ phong, tán nhiệt, thông phổi
làm mộc ban chẩn, tiêu thũng, giải độc, sác trùng. Rể có
vị đắng, cay, tính hàn, có tác dụng lợi tiểu, khử lọc, làm
ra mồ hôi, lợi mật, nhuận tràng, chống giang mai, trị đái
đường, diệt trùng và chống nọc độc.
Công dụng: Cây ngưu bàng đã được sử dụng ở nước ta từ lâu. Lá ngưu bàng non gội là rau cẩm bình nấu canh ăn rất tốt, hạt ( quả) chữa phong lở, mề đay, bụng sình. Trong y học phương đông quả của ngưu bàng dùng làm thuốc lợi tiểu, giải nhiệt, trị được phù thũng, đau họng sưng họng, phế viêm cảm cúm.Rể trị mụn nhọt, áp xe, bệnh nấm da,hắc lào, loét mất trương lực, viêm hạch, vết thương có mủ. Ngày dùng 6-10g dạng thuốc sắc, dùng riêng hay kết hợp với các vị thuốc khác.