PHÒNG
KỶ
(
STEPHANIA TETRANDRA S.MOORE )
Mô tả
cây : Phòng kỷ là một cây sống
lâu năm, mọc leo, rể phình thành củ, đường kính của rể có
thể đạt tới 6cm, mặt ngoài rể có màu tro nhạt, hay màu nâu,
thân mềm có thể dài tới 2,5-4m, võ thân màu xanh nhạc, phía
gốc hơi đỏ, lá mọc so le, hình khiên, dài 4-6cm, rộng 4,5-6cm,
gốc lá hình tim, đầu lá nhọn, mép nguyên, hai mặt đều có
lông ngắn, mềm, mặt trên màu xanh, mặt dưới màu tro. Cuống
lá dài gần bằng chiều dài của lá, không dính vào đáy lá
mà vào phía trong phiếm lá. Hoa nhoe, đực cái khác gốc, màu
xanh nhạt. Quả hạch, hình cầu hơi hẹp. Mùa hoa tại trung quốc
vào các tháng 4-5, mùa quả vào các tháng 5-6.
Thành phần hoá học : Từ
vị phòng kỷ nầy người ta đã chiết xuất được nhiều
ancaloit khác nhau, trong đó chủ yếu là tetrandrin, demetyl
tatrandrin và một ancaloit có tính chất phenol.
Tính vị, tác dụng : Theo tài
liệu cổ, phòng kỷ vị rất đắng, cay và lạnh, vào kinh bàng
quang, có tác dụng kích thich đối với thần kinh trung ương và
hô hấp.
Công dụng: Phòng kỷ có tác
dụng khử phong, hành thuỷ, tả hạ, tiêu huyết phận thấp nhiệt.
Thường chữa những bệnh thuỷ thũng, cước khí, thấp thũng,
khớp xương đau nhức. Sách cổ nói những người âm hư không
thấp nhiệt không dùng được. Ngày dùng 6-12g dạng thuốc sắc,
phối hợp với nhiều vị thuốc khác như bạch truật, cam thảo,
sanh khương, quế tâm, ô đầu v.v.