TẾ TÂN
( ASARUM SIEBOLDII Miq )
Mô tả cây :
Tế tân là một loại cỏ nhỏ, cao chừng 12-24cm. Thân rễ
dưới đất bò ngang, đầu thân rể có phân nhánh. Rễ nhiều,
nhỏ và dài dê ở tay có mùi thơm. Lá mọc từ rễ, gồm
2-3 lá, có cuống dài 5-18cm, thường là nhẵn hay hơi có lông,
trên có rãnh chạy dọc, phiến lá hình tim dài 4-9cm, rộng
6-12cm, đầu nhọn, phía đáy lá hình tim, mép nguyên, mặt
dưới lá có nhiều lông mịn, dài. Hoa mọc đơn độc từ rễ
lên, cuống dài 3-5cm. Bao hoa chỉ gồm 1 vòng màu nâu đỏ nhạt,
phía trên chia thành 3 cánh hình trứng rộng dài 10mm, đầu
nhọn. Quả gân hình cầu.
Thành
phần hoá học : Trong tế tân có
2,75% tinh dầu, trong đó thành phần chủ yếu là pinen,
metyl-eogenola một hợp chất phenola, xeton, một lượng nhỏ axit hữu
cơ, nhựa và 0,2% chất trung tính.
Tính
vị, tác dụng : Tinh dầu tế tân
trên ếch, chuột, thỏ lúc đầu gây hưng phấn, sau đó có hiện
tượng mê, dần dần vận động hô hấp giảm, các phản xạ
mất, cuối cùng chết do hô hấp tê liệt. Khi hô hấp đình chỉ,
tim vẫn con đập.
Công
dụng: Bộ phận dùng là rể. Rể
cây sắc uống có hiệu quả là làm điều kinh và gây tiết nước
bọt. Cũng có thể dùng trị ho, tê thấp.