XUYÊN KHUNG

( LIGUSTICUM WALLICHII FRANCH )

Mô tả cây : Xung khung là một cây thuộc thảo, sống lâu năm, thân mọc thẳng trong ruột rổng, mặt ngoài có đường gân dọc nổi vỏ. Lá mọc so le, kém 3 lần cuống lá dài 9-17cm, phía dưới ôm lấy thân, 3-5 đôi lá chét, cuống lá chét dài, phiến lá chét rách sâu, khi vò có mùi thơm. Hoa hợp thành tán kép, cuống tán phụ ngắn chừng 1cm, hoa nhỏ, màu trắng. Song bế quả, hình trứng .

Thành phần hoá học : Theo Kha Vinh Ðường và Tăng Quảng Phương, 1957. thì trong xuyên xung có 4 chất chủ yếu sau đây : Một ancaloit dể bay hơi, một axit vơi tỷ lệ chừng 0,02 gần giống axit ferulic trong a nguỳ. Một chất có tính chất phenola, độ chảy 108⁰C. một chất trung tính. độ chảy 98⁰C. trong tinh dầu xuyên khung người ta đã xác định được một chất lacton rất giống chất cnidium lacton đã tim thấy trong một loại khung khác.

Tính vị, tác dụng : Theo tài liệu cổ, xuyên khung có vị cay, tính ôn, vào 3 kinh ca, đởm và tâm bào. Có tác dụng đuổi phong, giảm đau, lý khí hoạt huyết dùng chữa kinh nguyệt không đều.

Công dụng : Xuyên khung là một vị thuốc hay được dùng chữa nhức đầu, hoa mắt, huyết áp cao, phụ nữ sau khi sanh nở bị dong huyết mãi không ngừng. Còn dùng trong những trường hợp đau dạ dầy hay đau đớn khác và kinh nguyệt không đều, ngực bụng đầy trướng, bán thân bất toại, chân tay co quắp, ung thư. Những người âm hư hoả vượng không dùng được. Ngày dùng 3-6 dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột hay ngâm rượu.